Δήλωση συμμετοχής φοιτητριών/τών στο Φθινοπωρινό Σχολείο του Τμήματος
Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων στον Γράμμο, το διάστημα 26-28 Σεπτεμβρίου 2024

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

• Καλούνται οι φοιτήτριες/τές όλων των ετών που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στο Φθινοπωρινό Σχολείο να δηλώσουν συμμετοχή μέχρι 13/08 το αργότερο στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο του κ. Χρήστου Μεράντζα: hmerantz@upatras.gr
• Στις / στους φοιτήτριες/τές καλύπτονται τα έξοδα διαμονής και διατροφής στους χώρους του Πάρκου, με διαμονή σε 3κλινα ή και σε 4κλινα δωμάτια. Δεν καλύπτονται τα έξοδα μετάβασης, αλλά θα υπάρξει συνεννόηση πιθανόν για μεταφορά με μέσα των διδασκόντων.
• Μέγιστος αριθμός: 15 φοιτήτριες/τές (θα τηρηθεί αυστηρά σειρά προτεραιότητας).
• Θα χορηγηθεί βεβαίωση συμμετοχής και παρακολούθησης στα μαθήματα και τα εργαστήρια.

 

ΘΕΜΑΤΙΚΗ: Η θεματική του Φθινοπωρινού Σχολείου καλύπτει τα πεδία της ιστορικής μνήμης, της πολιτισμικής τοπιογραφίας, της τεχνολογίας,  της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, υπό τον γενικό τίτλο:

«Μνήμη και ιστορία στον 20ό και 21ο αιώνα»

 

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η επιτελεστικότητα της μνήμης ως τόπος, σώμα, αντικείμενο, αρθρώνει μια εξαιρετικά πλούσια σε μνημονικούς καθορισμούς προσδιοριστικότητα μιας ταυτότητας, την οποία συγκροτεί η επενέργεια ενός πλήθους δημόσιων επιφαινόμενων και τοποσήμων που ανασυνθέτουν μνημονικά στην πλειονότητά τους ιστορικές στιγμές του παρελθόντος. Πρόκειται για μια τοπιογραφία μορφοποίησης του κοινωνικού χώρου, η οποία κατασκευάζει μια κυρίαρχη συλλογική μνήμη κι όπου εντός των κυρίαρχων ηγεμονικών αφηγημάτων μνήμης μπορούν, ωστόσο, να συνυπάρχουν και αντικρουόμενες πολιτισμικές και ιδεολογικές συμπαραδηλώσεις. Έχοντας η μνήμη μια κοινωνική αξία, η πολιτισμική συγκρότηση του δημόσιου χώρου απαιτεί την ενεργοποίηση ενός πλήθους φανερώσεων της ιστορικής μνήμης, αλλά και πλήθους πρακτικών και επιτελέσεων που τη συνοδεύουν.  Η φανέρωση της μνήμης στον δημόσιο χώρο γνωρίζει, όπου απαιτείται να συντηρηθεί μια ιδιάζουσα σχέση συνέχειας και ουσιαστικής εξάρτησης με το ιστορικό παρελθόν, συγκεκριμένες πυκνώσεις που αφορούν στη δυναμική της παρουσίας της, ειδικά όταν πρόκειται να δοθεί έμφαση σε ζητήματα εθνικής ταυτότητας. Ο δημόσιος χώρος καθίσταται λοιπόν η δημόσια και ανοικτή σκηνή μιας ιστορικής μνήμης και στιγματίζεται αναπόφευκτα από τα ίχνη της. Ως εκφραστής η μνήμη μιας ιστορικής χωρικότητας με τα πρωτογενή της συστατικά και συμφραζόμενα δεν περιορίζεται απλώς στην εξαντικειμενίκευση των ιστορικών συμβάντων, αλλά στην ανατροφοδότηση της σημασιολογίας τους, στη διατήρηση και την ωρίμανσή τους.

Η δημόσια αναπαράσταση της μνήμης με τις εξιστορήσεις της, όταν αποκτά έναν έντονα βιωματικό χαρακτήρα, λειτουργεί ως υπενθύμιση μιας διακριτότητας και ιδιαιτερότητας δυνάμει των οποίων το παρελθόν διεκδικεί την παρουσία του στο παρόν, αλλά και δημιουργεί θα λέγαμε μια υπεραξία παρουσίας που επιχειρεί με κάθε δυνατό τρόπο να αποδυναμώσει την απώλεια της ενθύμησης. Η μνημονική μάλιστα αναπαραστατικότητα των «τόπων της μνήμης» συγκροτεί έναν συνολικό πίνακα γεγονότων, χρονολογιών και προσώπων, μια θεσμοθετημένη ένυλη αρχειοθέτηση της μνήμης που στην πλειονότητα των περιπτώσεων ενεργοποιεί μια τοπιογραφία αναμνηστήριων τελετών. Επιπροσθέτως, η κάθε μνημονοτεχνική κατασκευή ως τόπος μνήμης, λόγω της συμβολικής της, αλλά και της λειτουργικής της, σημασίας δεν την περιορίζει απλά στη μονοσήμαντη διάσταση ενός τοποσήμου, αλλά την εντάσσει στο τελετουργικό μιας αναμνηστήριας τελετής που έρχεται να επιβεβαιώσει τη βιωματική παρουσία της ιστορίας. Έτσι, το μνημονικό τοπόσημο στην πολυσημαντότητά του ανανεώνει το αίσθημα του ανήκειν σε μια εθνική ταυτότητα, τη στιγμή που η ένυλη διάστασή του, συνοδευόμενη από την άυλη υπόστασή του, υπηρετεί τη λειτουργία ενός επαναλαμβανόμενου αναμνηστήριου εορτασμού που επιθυμεί να ανασυγκροτήσει από το παρελθόν και να τα σύρει στο παρόν τα σπαράγματα μιας εξιστόρησης που θα αντικειμενικοποιήσουν μια υπόσχεση συνέχειας στοιχειωμένης ως εθνική ταυτότητα.

Η μνήμη καθίσταται λοιπόν στην υλική της φανέρωση απτή, παρούσα στη συγχρονία και κινούμενη ταυτόχρονα στη διαχρονία. Αυτή η μνημονοτεχνική διαδικασία έρχεται τώρα να σημασιοδοτήσει πολιτισμικά τον ενσώματο χώρο, δημιουργώντας επικοινωνιακά αφηγήματα τα οποία είναι καθοριστικά στον τρόπο που οι πολιτισμοί αναπαράγουν τους εαυτούς τους. Κατά συνέπεια, ο ενσώματος εαυτός συγκροτείται όχι μόνο στη συγχρονία στον χώρο, αλλά και στη διαχρονία μέσα σε αυτόν (τον χώρο).

ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ

Στόχος της πρότασής μας είναι οι φοιτήτριες/τές μας ερχόμενες/νοι σε επαφή με έναν τραυματικό τόπο μνήμης, μέσα από την ανασυγκρότηση των γεωγραφικών του τοποσήμων, να περιηγηθούν και να γνωρίσουν μια γεωγραφική περιοχή με μεγάλο ιστορικό και τραυματικό φορτίο, συνέπεια των πολύνεκρων μαχών και του σπαραχτικού εμφυλίου από τις αρχές του 1945 έως και το τέλος του 1949,  που σηματοδότησε την πολιτική, κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική ταυτότητα της σύγχρονης Ελλάδας, να γνωρίσουν μια γεωγραφική περιοχή σημαντικής οικολογικής αξίας, να συμμετάσχουν σε μια εκπαιδευτική πρακτική με την παρακολούθηση 2/ρων μαθημάτων που πραγματεύονται τη συγκρότηση και τη νοηματοδότηση της μνήμης στη διαχρονία, τη σημασία του τραύματος στη σχημάτωση της εθνικής ταυτότητας, μέσα από συγκεκριμένα ιστορικά παραδείγματα, και τη σπουδαιότητα εννοιολόγησης και αξιοποίησης της μνήμης στην εκπαιδευτική διαδικασία.

 

ΜΕΘΟΔΟΣ

Η εκπαιδευτική διαδικασία του Φθινοπωρινού Σχολείου βασίζεται: α. στην επιτόπια βιωματική έρευνα πεδίου (περιηγήσεις στο βουνό σε τοπόσημα με ιστορικό ενδιαφέρον, διά ζώσης συνεντεύξεις με κατοίκους της ευρύτερης περιοχής) και, β. στη διά ζώσης εκπαιδευτική πρακτική.

Διδασκαλία (με αλφαβητική σειρά) 7 μελών του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών με συμμετοχή 15 φοιτητριών/τών του Τμήματος:

1. Νάντια Καρακώστα (Επικ. Καθηγήτρια), Προφορική ιστορία και μνήμη: Τα συγκρουσιακά θέματα και η διαχείρισή τους
2. Ζωή Καρανικόλα (ΕΔΙΠ), Παγκόσμια ιδιότητα του πολίτη: προκλήσεις και πρακτικές
3. Δημήτριος Κουκόπουλος (Καθηγητής), Ιστορική μνήμη και ψηφιακός κόσμος
4. Έλλη Λεμονίδου (Καθηγήτρια), Η σκοπιμότητα της μελέτης των επίμαχων και συγκρουσιακών ζητημάτων της Ιστορίας – Παραδείγματα από την ελληνική και ευρωπαϊκή ιστορία.
5. Χρήστος Μεράντζας (Καθηγητής), Η αντικειμενικοποίηση της εθνικής ιστορίας στον δημόσιο χώρο. Το παράδειγμα της πόλης των Ιωαννίνων & Η πολιτισμική τοπιογραφία της μνήμης
6. Γιώργος Παναγιωτόπουλος (Καθηγητής), Νέες δεξιότητες και επαγγελματοποίηση
7. Αλέξανδρος Τενεκετζής (Επίκ. Καθηγητής), Η μνήμη της Μεταπολίτευσης: η δημόσια γλυπτική μετά τη Χούντα

 

Ενημερωτικό υλικό:

• 365 Moments Grammos, the Civil War Villages

https://www.ertflix.gr/en/vod/vod.336852-365-stigmes-26

• Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης

https://www.grammos-pes.gr/

• Nestorio Magazine

https://issuu.com/alexandrosgoudas/docs/nestorio