Μεράντζας Χρήστος

Γραφείο: Δ1.1

Προπτυχιακά μαθήματα

• Στοιχεία Βυζαντινού Πολιτισμού (εξάμηνο: 5)
• Ιστορία των Πολιτισμών Ι (εξάμηνο: 6)
• Ιστορία των Πολιτισμών ΙΙ (εξάμηνο: 7)
• Στοιχεία Μεταβυζαντινού και Οθωμανικού Πολιτισμού (εξάμηνο 8)

Μεταπτυχιακά μαθήματα

• HAC112 Εικαστικές εγκαταστάσεις και επιτελέσεις στον δημόσιο χώρο της πόλης (εξάμηνο: 3)

Σπουδές

• Σπουδές Αρχαιολογίας στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων, Louvain-la-Neuve (Βέλγιο) και Paris Ι (Γαλλία)
• Διδάκτορας Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
• Μεταδιδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων στο πεδίο της μεταβυζαντινής πολιτιστικής κληρονομιάς
• Προσωπική Ιστοσελίδα
• Βιογραφικό σημείωμα: Βλ. Προσωπική Ιστοσελίδα

Ερευνητικά ενδιαφέροντα

• Iστορία του πολιτισμού & πολιτισμική θεωρία
• Πολιτισμική ιστορία του Βυζαντίου
• Πολιτισμική ιστορία του σώματος
• Μεταβυζαντινός υλικός πολιτισμός και αργυροχοΐα στην ύστερη οθωμανική περίοδο
• Οθωμανικός πολιτισμός και τέχνη
• Πολιτισμική διαχείριση και ανάδειξη ορεινών περιοχών
• Σώμα – ενσωμάτωση – αρχαιολογικό αντικείμενο και δυνητική πραγματικότητα

Επιλεγμένες δημοσιεύσεις

• Christos Merantzas, Réflexions préliminaires sur les Femmes Souliotes d’ Ary Scheffer, στο Χ. Μεράντζας, Β. Παπαδοπούλου, Ι. Χουλιαράς (επιστημονική επιμέλεια), Φως Ιλαρόν. Αφιέρωμα στη μνήμη Αθανασίου Παλιούρα, Υπουργείο Πολιτισμού-Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, Αθήνα 2024, 251-259.
• Χρήστος Μεράντζας, Βαρβάρα Παπαδοπούλου, Ιωάννης Χουλιαράς (επιστημονική επιμέλεια), Φως Ιλαρόν. Αφιέρωμα στη μνήμη Αθανασίου Παλιούρα, Υπουργείο Πολιτισμού-Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, Αθήνα 2024.
• Χρήστος Μεράντζας, Σύγχρονες προκλήσεις στη συγκρότηση μιας νέας παιδαγωγικής πρακτικής. Προς μια νέα πολιτισμική ανθρωπολογία του εφικτού, στο Γ. Παναγιωτόπουλος (επιμ.), Ανθρώπινο δυναμικό Ειδικά ζητήματα και σύγχρονες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση, Γρηγόρης, Αθήνα 2024, 265-276.
• Μεράντζας, Χ., Τσιόδουλος, Σ., & Χουλιαράς, Ι. (2023). Η δυαδική αντίθεση παραδείσου και κόλασης [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις, Αθήνα 2023 [https://dx.doi.org/10.57713/kallipos-181]
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Οι Σουλιώτισσες (1827) του Ary Scheffer. Η πολιτισμική αφήγηση ενός ρομαντικού θυσιαστικού ιδεώδους, Σμίλη, Αθήνα, 2022.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Η πολιτισμική τοπιογραφία μιας θυσιαστικής πρακτικής: Αναστοχασμός στις Σουλιώτισσες του Ary Scheffer, στο Άννα Μανδυλαρά, Γιώργος Νικολάου, Λάμπρος Φλιτούρης, Νίκος Αναστασόπουλος και Ηλίας Σκουλίδας (επιμ.), Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Ελευθερία και θάνατος στην ελληνική επανάσταση». Μικροϊστορικές προσεγγίσεις από τον αγώνα στον Ηπειρωτικό και στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2022, 104-111.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Τοπιο-γραφίες, Σμίλη, Αθήνα 2020.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Φωτεινή Κρυπτότητα. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην εννοιολόγηση του απερίγραπτου θεού, της ουτοπικής πόλης και του θανάτου στον βυζαντινό πολιτισμό, Σμίλη, Αθήνα 2018 [in Greek with English summary] Christos D. Merantzas, Sunlit Crypticity: Interpretative Approaches to Indescriptible God, the Utopian City and Death in Byzantine Civilization, Smili, Athens 2018.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Ανα-χώρα(-η)ση: Μορφές ετερότητας στον βυζαντινό πολιτισμό, Σμίλη, Αθήνα 2014 [in Greek with English summary] Christos D. Merantzas, Αna-chora(-i)tism: Forms of Otherness in the Byzantine Culture, Smili, Athens 2014.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Οι πολιτισμικές συνιστώσες του «τόπου της αγιότητας». Η συλλογή εικόνων της μονής Βύλιζας Ματσουκίου, Σμίλη, Αθήνα 2012 [in Greek with an extensive English summary]. Christos D. Merantzas, The Cultural Components of the “Locus Sanctitatis”. The Collection of Icons of the Monastery of Vyliza, Matsouki Epirus, Smili, Athens 2012. [Βραβείο καλύτερης ερευνητικής εργασίας (2013) στο πεδίο “Φύση και Πολιτισμός στις Ορεινές Περιοχές στην Ελλάδα και την Ευρώπη” του Ιδρύματος Ανάπτυξης του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου]
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Ο αντεστραμμένος Διόνυσος. Σχεδίασμα μιας σωματοθεωρίας αλγαισθητικού αυτοκαταναγκασμού, Σμίλη, Αθήνα 2011 [in Greek with English summary]. Christos D. Merantzas, The Inverted Dionysus. A Draft Body-theory of Algaesthetic Self-constraint, Smili, Athens 2011.
• Χρήστος Δ. Μεράντζας, Ο “τόπος της αγιότητας” και οι εικόνες του. Παραδείγματα ανάγνωσης της τοπικής ιστορίας της Ηπείρου κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2007 [in Greek]. Christos D. Merantzas, The “Locus Sanctitatis” and its Images. Examples of Reading the Local History of Epirus, Greece, in the Post-Byzantine Period, University of Ioannina, Ioannina 2007.
• Christos Merantzas, A Treasured Memory. Ecclesiastical Silver from Late Ottoman Istanbul in the Sevgi Gönül Collection, Vehbi Koç Foundation-Sadberk Hanım Museum, Istanbul 2006, In collaboration with Dr. Brigitte Pitarakis (CNRS, France) [in English and Turkish].
• Χρήστος Μεράντζας, Η συμμετοχή του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης» στο καινοτόμο ευρωπαϊκό έργο περιφερειακής ανάπτυξης με τον διακριτικό τίτλο In_Nova MusEUm, στo Λ. Πυργιώτης (επιμ.), Η Περιφέρεια σε καμπή. Μετα-ψηφιακές κοινότητες – Νέος τοπικισμός και επανεθνικοποίηση – Αναπτυξιακές προεκτάσεις. Πρακτικά του 20ού Επιστημονικού Συνεδρίου του Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 2018, 295-301.[https://www.academia.edu/36922411/The_participation_of_the_Museum_of_Contemporary_Art_Theodoros_Papagiannis_in_the_innovative_European_regional_development_project_with_the_distinctive_title_In_Nova_MusEUm]
• Christos Merantzas, From Demonic Noise to Paradisial Melody: Healing in Byzantium, στο: B. Pitarakis & Gülru Tanman (επιμ.), Life Is Short, Art Long: The Art of Healing in Byzantium — New Perspectives, Istanbul Research Institute 38, Pera Museum, Istanbul (2018), 65-74. [https://upatras.academia.edu/ChristosMerantzas]
• Christos Merantzas, Claude Lévi-Strauss Going on a Journey to Byzantium. From Last Judgment to Paradise, στο Golfo Maggini, Vasiliki P. Solomou-Papanikolaou, Heleni Karabatzaki & Konstantinos D. Koskeridis (επιμ.), Philosophy and Crisis. Responding to Challenges to Ways of Life in the Contemporary World, University of Ioannina & The Council for Research in Values and Philosophy (RVP), Cultural Heritage and Contemporary Change, Series IV, Western Philosophical Studies, Volume 11, τόμος 1, Washington, D.C. 2017, 421-446. 
• Christos Merantzas, Ottoman Textiles Within an Ecclesiastical Context: Cultural Osmoses in Mainland Greece, στο Susan Babaie & Melanie Gibson (επιμ.), The Mercantile Effect. Art and Exchange in the Islamicate World during the 17th and 18th Centuries, Gingko Library, Λονδίνο 2017, 102-113 [https://upatras.academia.edu/ChristosMerantzas]
• Christos Merantzas, Assessing local cultural heritage through a walking trail: the case study of the ‘Theodoros Papagiannis’ museum of contemporary art (Helliniko Ioanninon, Epirus, Greece), Museum Management & Curatorship (2015).
• Christos Merantzas, The Embodied Self in Byzantine Culture, in Pitarakis, B. (επιμ.) Life is Short, Art Long: The Art of Healing in Byzantium, Istanbul: Pera Museum 2015, 180-191.
• Christos D. Merantzas, Martyrdom as a Form of Embodiment in the Byzantine Culture, Scientific Culture 15/1 (2015).
• Christos Merantzas, From Real to Digital-mediated Objects: Reflections Upon the Digital Reproduction of Archaeological Objects, ESJ 10/17 (2014), 118-128.
• Christos Merantzas, Plato’s Chora Documented Inside the Monastery of Chora (Cariye Camii), in Nazlı Ferah Akıncı (ed.), International Istanbul Historical Peninsula Symposium 2013, Yildiz Technical University, Istanbul 2014, 511-518.
• Christos Merantzas, The Castle of Salona (Amfissa, Municipality of Delphi, Central Greece): A Proposal for Holistic Approach to Cultural Management, sdct-journal, no 1 (2014).
• Christos Merantzas, The Role of Computer-mediated Technologies in the Formation of the Cultural Self: Embodiment, Identity, Community, in M. Mulalic, A. S. Ozturk, T. Boz (eds.), ICECI 2013. The International Conference on Eduction, Culture and Identity. Book of Proceedings, International University of Sarajevo, Sarajevo 2013, 215-224.
• Christos Merantzas, The Cultural Construction of the Byzantine Identity: The Case of “Islamophobia”, in A. Kralides, A. Gkoutziokostas (eds.), Proceedings of the Symposium “Byzantium and the Arab World: Encounter of Civilizations”, Aristotle University of Thessaloniki, Thessaloniki 2013, 291-304.
• Ιλιάνα Ζάρρα, Χρήστος Μεράντζας, Στέφανος Τσιόδουλος (2016). Από τον μεταβυζαντινό στον νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Παραδείγματα εικαστικής παραγωγής (16ος-20ός αιώνας). Αθήνα: Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα. [ISBN: 978-960-603-046-8].

Ερευνητικό έργο (ενδεικτικά)

1. Επιστημονικά υπεύθυνος του ερευνητικού προγράμματος με τον τίτλο “Το ‘Εικονικό Μουσείο’: Καταγραφή, μελέτη και ψηφιοποίηση του πολιτιστικού αποθέματος της μουσειακής συλλογής γλυπτών του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης ‘Θεόδωρος Παπαγιάννης’ στο Ελληνικό Ιωαννίνων (Δήμος Βορείων Τζουμέρκων)” που εγκρίθηκε για χρηματοδότηση εντός του 2015 από το Κοινωφελές Ίδρυμα Λάτση.

2. Συμμετοχή ως διαχειριστής της δράσης (project manager) στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος In-NovaMusEUm: Museums come back to  the local community through arts and food, στο πλαίσιο του Προγράμματος “Πολιτισμός 2014-2020” της Δημιουργικής Ευρώπης (15.09.2016-31.03.2018).

Πρόκειται για το In_NovaMusEUm. Τα μουσεία επιστρέφουν στην τοπική κοινότητα μέσω της Τέχνης και της Διατροφής, ένα έργο που αναπτύχθηκε και υλοποιήθηκε με σκοπό την προώθηση και την ενίσχυση των περιφερειακών μουσείων της Ευρώπης μέσω καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων και δημιουργικών στρατηγικών με την ανάμιξη της τοπικής κοινωνίας. Το πρόγραμμα In_NovaMusEUm, που συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της «Δημιουργικής Ευρώπης», ανήκει στα προγράμματα άμεσης χρηματοδότησης της ΕΕ, τα οποία υποστηρίζουν τον πολιτιστικό και τον οπτικοακουστικό τομέα. Αναπτύχθηκε από το Centro Europeo Turismo e Cultura, με έδρα τη Ρώμη, οργανισμό με ειδίκευση στην οργάνωση εκθέσεων τέχνης και πολιτιστικών εκδηλώσεων, σε συνεργασία με μουσεία, πανεπιστήμια και πολιτιστικούς οργανισμούς της Αλβανίας, της Ελλάδας, της Πορτογαλίας και της Σουηδίας.

Κατά τη διάρκεια του έργου, από τον Οκτώβριο του 2016 έως τον Μάρτιο του 2018, οι εταίροι πειραματίστηκαν σε νέες μεθόδους και προσεγγίσεις ανάπτυξης κοινού σε ευρωπαϊκά περιφερειακά μουσεία με περιορισμένους πόρους και χαμηλό ποσοστό επισκεπτών και τουριστών. Το έργο ανέπτυξε συγκεκριμένες δράσεις, οι οποίες συνδύαζαν τη δημιουργία ικανοτήτων με συμμετοχικές πρακτικές κοινού στο πλαίσιο της ιδέας «Τέχνη & Διατροφή». Οι καλλιτεχνικές και οι οινογαστρονομικές παραδόσεις συνιστούν ισχυρά οχήματα τοπικής ταυτότητας: δημιουργούν, ενδυναμώνουν και ενισχύουν την υποκείμενη ταυτότητα –μοναδικής σημασίας, αξίας και χαρακτήρα– των τοπικών κοινωνιών. Αυτή η ταυτότητα αντικατοπτρίζεται στο χαρακτήρα των τοπικών κοινωνιών ή στην αίσθηση της τοπικότητας που αντανακλά το φάσμα των κοινωνικών αξιών μέσα και γύρω από την τοπική κοινότητα. Η UNESCO αναγνώρισε αυτές τις αξίες το 2003 με τη σύσταση της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που περιλαμβάνει όλες τις ανθρώπινες γνώσεις και πρακτικές οι οποίες αντικατοπτρίζουν την πολιτισμική κληρονομιά μιας περιοχής. Το 2010, επίσης, οι οινογαστρονομικές παραδόσεις και πρακτικές συμπεριλήφθησαν στην άϋλη πολιτιστική κληρονομιά, ώστε να καταστούν άξιες προστασίας με τον ίδιο τρόπο όπως και τα έργα τέχνης.

Με αυτή την έννοια, η σύμπραξη «Τέχνης & Διατροφής», ως ουσιαστικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς μιας κοινότητας, πρόσφερε στο In_NovaMusEUm μια πολύτιμη ευκαιρία για να δημιουργήσει έναν ανοιχτό και εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ της παραδοσιακής τέχνης, των καινοτόμων ψηφιακών εργαλείων και των δημιουργικών προσεγγίσεων με σκοπό την εμπλοκή κοινού και ιδιαίτερα των νέων στα περιφερειακά μουσεία. Τα ευρωπαϊκά μουσεία που εμπλέκονται στο έργο είναι: Ιταλία: Palazzo Chigi (Ariccia), Museo Diocesano (Albano), Museo Tuscolano / Scuderie Aldobrandini (Frascati), Museo Diffuso (Lanuvio), Αλβανία: Εθνικό Μουσείο George Kastrioti Skanderberg/Muzeu Etnografik (Kruja), Muzeu Arkeologjik of Durres (Durres), Ελλάδα: Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης» (Ελληνικό Ιωαννίνων), Αρχαιολογικό Μουσείο Κιλκίς (Κιλκίς), Πορτογαλία: Museu Bordalo Pinheiro (Lisbon), Σουηδία: Skoklosters Castle (Sigtuna).

Ο στόχος του In_NovaMusEUm ήταν να καθιερώσει νέες προσεγγίσεις στις πρακτικές αλληλεπίδρασης με τους «αφοσιωμένους» και τους «ημι-αφοσιωμένους» επισκέπτες των μουσείων και να εκκινήσει μια πιλοτική προσπάθεια διαφοροποίησης του κοινού με σκοπό την προσέγγιση δυνάμει νέων επισκεπτών. Ο νέος στόχος αφορούσε σε νέους πολίτες (18 – 35 ετών) στις χώρες εταίρους με χαμηλό ποσοστό συμμετοχής σε μουσειακές εκθέσεις και προγράμματα. Η στρατηγική ανάπτυξης κοινού ενσωματώθηκε πλήρως σε στοχευμένες δράσεις ανάπτυξης κοινού, συγκεκριμένα στις συμμετοχικές δράσεις ανάπτυξης κοινού και σε πιλοτικές δράσεις ψηφιακής εμπλοκής.

Το έργο είχε δύο στρατηγικούς στόχους: τη συνεργασία και την από κοινού γνώση μεταξύ επισκεπτών και καλλιτεχνών. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση της πολιτισμικής πολιτικής κινείται επέκεινα της αξιοκεντρικής προσέγγισης ενός παραδοσιακού μουσείου. Δόθηκε προτεραιότητα στη συνεργασία, στη διατομεακή δραστηριότητα και στην κυκλοφορία του παραγόμενου καλλιτεχνικού περιεχομένου. Ο στόχος ήταν να αναπτυχθούν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πολιτισμικής στρατηγικής στον κοινωνικό και τον οικονομικό τομέα, ακριβώς επειδή η συμμετοχή σε μια ευρωπαϊκή δράση βοηθά τη συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για μια ευρύτερη συστηματική ευρωπαϊκή πολιτισμική στρατηγική. Υπό αυτές τις συνθήκες, το σύνολο του έργου είχε έναν επαρκή αντίκτυπο στην προσέλκυση ενός ευρύτερου κοινού, στην ώθηση των πολιτών να επαυξήσουν τη συνειδητότητά τους για τον πλούτο του πολιτισμού τους και την ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών πολιτισμών. Αυτό δημιούργησε τη δυνατότητα ανοίγματος σε διατομεακές δράσεις, ενίσχυσε την προώθηση της ευρωπαϊκής διάστασης των έργων με αντίκτυπο στην πολιτισμική κληρονομιά, την αύξηση του τουρισμού, τη δημιουργία θέσεων εργασίας στις τοπικές κοινωνίες, την καλύτερη προστασία των παραδόσεων και την ενίσχυση της κατανόησης του πολιτισμού.

Το έργο συνδύασε την παραδοσιακή και προσανατολισμένη στην κληρονομιά κατανόηση του πολιτισμού με τα σύγχρονα πολιτισμικά συμφέροντα, εξασφαλίζοντας τη συμμετοχή της ευρύτερης κοινότητας και προωθώντας μια γενικευμένη εμπιστοσύνη μεταξύ των νέων για το πολιτιστικό προϊόν. Το In_NovaMusEUm έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην εμπλοκή των ανθρώπων που δεν δραστηριοποιούνται κανονικά σε πολιτιστικές δραστηριότητες. Έδωσε, επίσης, έμφαση στο γεγονός προσέλκυσης εθελοντών και συνέδεσε όλα τα προηγούμενα με την εκπαίδευση. Αυτό το άνοιγμα στην καινοτόμο εικόνα ενός μουσείου είναι ευεργετικό, ως μελέτη περίπτωσης, και για άλλα ευρωπαϊκά περιφερειακά μουσεία.

3. Ερευνητής και εξωτερικός συνεργάτης στο έργο Rando pour la Culture (Patrimoine ethnologique des zones rurales, 2007-2013)
http://www.randoculture.eu/